Zaburzenie przetwarzania słuchu to upośledzienie zmysłu słuchu pomimo prawidłowej budowy i funkcjonowania uszu. Wynika z niewłaściwej współpracy narządów słuchu z mózgiem, który błędnie rozpoznaje i interpretuje dźwięki docierające do uszu. W efekcie, chociaż słuch człowieka jest prawidłowy, ma on problemy ze zrozumieniem tego, co słyszy.  Wynika ono z mikrouszkodzeń części mózgu odpowiedzialnych za interpretację bodźców akustycznych. Mikrouszkodzenia te mogą mieć różne źródła.

Przyczyny  zaburzeń przetwarzania słuchowego:
Zaburzenia słuchu mogą być wrodzone - ma to zazwyczaj związek z przebiegiem ciąży, np. chorobą matki uszkadzającą rozwijający się płód (różyczka, toksoplazmoza, choroby weneryczne, np. kiła), zażywaniem przez nią leków (niektórych antybiotyków, aspiryny) lub konfliktem serologicznym. Zaburzenia słuchu mogą być także spowodowane niedotlenieniem lub urazem doznanym podczas akcji porodowej. Pewne znaczenie dla kształtowania się wrodzonej wady słuchu mają mutacje genetyczne.Nawet osoby przychodzące na świat z zupełnie sprawnym słuchem narażone są na wiele czynników, które mogą go osłabić, takie jak:
infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze, np. powikłania przebytych w dzieciństwie lub wieku dojrzałym chorób wirusowych (różyczka, świnka, ospa wietrzna, półpasiec, grypa, borelioza), a także zapalenie opon muzgowych czy ropne zapalenie ucha wewnętrznego uraz mechaniczny, np. przebicie błony benbenkowej (np. podczas niewłaściwego czyszczenia uszu) czy uraz ciśnieniowy powstały podczas nurkowania na dużych głębokościach czy skoków ze spadochronem, a także uraz głowy idący w parze ze wstrząśnieniem błędnika.Jeśli jedno z rodziców lub oboje nie słyszą, nie znaczy to jeszcze, że ich dzieci odziedziczą głuchotę,uraz akustyczny, np. nadmierna ekspozycja na hałas, np. podczas koncertów rockowych, głośnego słuchania muzyki, jazdy na motocyklu, odpalania ogni sztucznych itp., powoduje mikrourazy kosteczek słuchowych
zatrucia lekami - ototoksyczne, tzn. uszkadzające słuch, są niektóre leki: kwas acetylosalicylowy, niesterydowe leki przeciwzapalne, aminoglikozydy, wankomycyna, cisplatyna, furosemid, kwas etakrynowy, chinina zaburzenia krążenia - zaburzenia słuchu mogą wynikać z chorób naczyń charakterystycznych dla cukrzyków oraz chorych na miażdżycę i nadciśnienie tętnicze. Choroby te prowadzą do pogrubienia i usztywnienia ścian drobnych naczyń krwionośnych, a to pociąga za sobą zaburzenia przepływu krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze. Wskutek tego narząd słuchu nie jest prawidłowo dotleniony i odżywiony, co utrudnia jego funkcjonowanie. W przypadku zaburzeń krążenia ważne jest przede wszystkim leczenie choroby pierwotnej, a dopiero w następnej kolejności ewentualne leczenie zachowawcze narządu słuchu choroby alergiczne, autoimmunologiczne i rozrostowe
stwardnienie rozsiane i inne choroby demielizacyjne, w których przebiegu zostaje uszkodzony nerw słuchowy inne (np. zapalenie nerwu VIII niejasnego pochodzenia).

Objawy niedosłuchu centralnego:
-nierozróżnianie podobnych dźwięków mowy;
-trudności ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu;
-zaburzenia rozumienia mowy zniekształconej;
-problemy z lokalizacją źródła słyszanych dźwięków;
-kłopoty z oceną natężenia, wysokości, długości, kolejności słyszanych dźwięków;
-brak umiejętności selekcjonowania bodźców słuchowych;
-trudności ze skoncentrowaniem się na bodźcach słuchowych;
-zaburzenia mowy (nieprawidłowa artykulacja głosek, niewłaściwa wymowa słów);
-obniżona pamięć słuchowa;
-deficyty w zakresie uczenia się drogą słuchową;
-nadwrażliwość na dźwięki;
-subiektywne odczucie deprywacji w zakresie stymulacji akustycznej.

Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko może mieć Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego, zadaj sobie następujące pytania:

Czy dziecko łatwo się rozprasza i wyraźnie przeszkadzają mu głośne lub nagłe hałasy?
Czy wykazuje nadwrażliwość na dźwięki, a hałaśliwe otoczenie denerwuje je?
Czy jego zachowanie i reakcje znacząco poprawiają się w cichszym otoczeniu?
Czy twoje dziecko ma trudności w wypełnianiu poleceń, nawet bardzo prostych i wielokrotnie powtarzanych?
Czy ma trudności w czytaniu, ortografii, nauce języka obcego?
Czy ustnie podawane zadania matematyczne są trudne dla dziecka?
Czy obserwujesz, że twoje dziecko jest słabo zorganizowane i zapominalskie?
Czy w rozmowie ma ono problemy z podążaniem za myślą drugiej osoby?

Wskutek opisanych problemów dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego nie czują się bezpiecznie w swoim otoczeniu. Pomimo zwiększonego wysiłku, nie zawsze właściwie rozumieją sytuację, w której się znajdują. Doświadczają także permanentnego dyskomfortu w zakresie sfery słuchowej. Mają problemy komunikacyjne oraz trudności w nauce szkolnej. Wszystko to jest dla nich źródłem chronicznego stresu i może powodować obniżenie samooceny oraz nieśmiałość.

Funkcjonowanie dziecka szkolnego z zaburzeniami przetwarzania słuchowego:

Dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego doświadczają wielu rozmaitych trudności podczas pobytu w szkole. Muszą tu bowiem funkcjonować, komunikować się i uczyć w warunkach zwiększonego hałasu, w obecności wielu bodźców akustycznych, co jest dla nich szczególnie niekorzystne. Dlatego ważne jest, aby zapewnić im możliwie największy komfort w czasie pobytu w szkole.
Możemy to uczynić poprzez eliminowanie zbędnych hałasów w szkole,a w niektórych przypadkach nawet konieczne może być także zastosowanie cyfrowego systemu wspomagającego funkcje słuchowe. Jest to urządzenie składające się z niewielkiego mikrofonu, który nosi nauczyciel oraz małej słuchawki, którą dziecko umieszcza na uchu. System ten wzmacnia głos nauczyciela i pozwala uczniowi lepiej wyróżniać go na tle wszystkich dźwięków, jakie występują w klasie podczas lekcji.

W pracy dydaktycznej z dzieckiem cierpiącym na zaburzenia przetwarzania słuchowego nauczyciel powinien postępować zgodnie z następującymi wskazówkami:
-używać wiele pomocy wizualnych, aby uczeń mógł powiązać to, co słyszy z konkretnymi obrazami;
-stosować krótkie, proste polecenia i instrukcje słowne;
-ciągle kontrolować, czy dziecko rozumie wydane ustnie polecenia i instrukcje;
-nie odpytywać ucznia z czytania głośnego, recytowania, śpiewania na forum klasy;
-kilkakrotnie powtarzać ustne pytania, polecenia i dawać dziecku więcej czasu reakcję;
-przeznaczać uczniowi więcej czasu na zbudowanie dłuższych wypowiedzi językowych;
-umożliwiać dziecku patrzenie na twarz i usta osoby mówiącej;
-polecenia słuchowe dotyczące pracy zleconej uczniowi uzupełniać o wskazówki wzrokowe.

Zaburzenia przetwarzania słuchowego sprawiają dziecku trudności w nauce pisania, opanowaniu ortografii, nauce czytania, nabywaniu nowego słownictwa, zapamiętywaniu ciągów słów (dni tygodnia, miesiące, kolejność liczb, kolejność liter w alfabecie). Dlatego należy uwzględniać ten syndrom na wszystkich przedmiotach szkolnych, a w szczególności podczas lekcji języka polskiego, muzyki, matematyki, języka obcego.

Ze względu na duże obciążenie  zagadywanie emocjonalne i permanentny stres, jakich doświadczają uczniowie z zaburzeniami przetwarzania słuchowego, konieczne jest także podejmowanie działań stymulujących ich motywację do nauki, podnoszących samoocenę, wzmacniających pozycję w grupie rówieśniczej. W tym celu, w codziennej pracy z uczniem cierpiącym na omawiany syndrom należy bazować na wzmocnieniach pozytywnych i umożliwiać mu odnoszenie sukcesów na forum grupy. Nie wolno ganić ani zawstydzać takiego dziecka z powodu wolniejszego tempa pracy czy błędów popełnianych w trakcie nauki opartej na kanale słuchowym.

Jedną z podstawowych metod  terapeutycznych  w przypadku  zaburzeń przetwarzania słuchowego  jest tzw. indywidualny trening słuchowy, który składa  się na  między innymi z ćwiczeń takich jak np. :
-zgadywanie i odszukiwanie lokalizacji źródła dźwięków;
-rozpoznawania dźwięków;
-różnicowania głośności, długości i wysokości dźwięków;
-zapamiętywania kolejności usłyszanych dźwięków;
-rozumienia mowy w obecności werbalnych i niewerbalnych bodźców zakłócających;
-powtarzania sekwencji słów, zdań w odpowiedniej kolejności;
-analizy i syntezy słuchowej;
-uwagi słuchowej;
-korzystania z cech prozodycznych mowy;
-rozumienia odsłuchiwanego i samodzielnie głośno odczytywanego tekstu;
-pisania ze słuchu;
-naśladowania melodii;
-różnicowania rytmów;
-naśladowania rytmu.

Wskazówki dla rodziców dziecka z zdiagnozowanymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego:
-w miarę możliwości, w domu i w szkole, redukuj wszelkie szumy i hałasy,
-poproś dziecko, by patrzyło na ciebie, gdy mówisz,
-wracaj się do niego za pomocą prostych, wyrazistych zdań,
-mów w nieco wolniejszym tempie i spokojnie,
-za każdym razem proś dziecko, aby powtórzyło na głos twoje polecenia (także samo do siebie),
-zapisuje zalecenia, rzeczy do wykonania w późniejszym czasie. Twojemu dziecku pomaga dobra organizacja, planowanie, dlatego -warto zadbać o spokojny, zorganizowany styl życia,
-zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się,
-dbaj o odpowiednią ilość snu,
-ucz pozytywnego, realistycznego podejścia do własnych ograniczeń oraz buduj w dziecku poczucie własnej wartości - wiara w -siebie i odpowiednie techniki radzenia sobie z zaburzeniem, czasami mogą zdziałać cuda.

Zapisz dziecko na trening słuchowy Metodą Tomatisa, który pomoże w redukcji problemów wynikających z CAPD.

Opracowała:
surdopedagog
Monika Roterman