Gry i zabawy w terapii usprawniają funkcję percepcyjno - motoryczną dzieci dyslektycznych. Mają one ogromną wartość terapeutyczną. Składają się one z dwóch zasadniczych części: zestawu gier i zabaw integrująco - synchronizujących funkcje percepcyjno - motoryczne,zbioru zabaw i gier literowych opartych na bazie,których integracji percepcyjno - motorycznej funkcjonują czynności czytania i pisania.


Gry i zabawy synchronizująco - integrujące dążą do poprawy ogólnej sprawności i wydolności ruchowej, usprawniają percepcję wzrokową, uaktywniają i korygują percepcję słuchową, tworzą skojarzenia pozwalające współdziałać układom funkcji percepcyjno - motorycznych.
Gry i zabawy literowe wywierają wpływ na kształtowanie się i usprawnianie umiejętności czytania i pisania.

GRY I ZABAWY INTEGRUJĄCO - SYNCHRONIZUJĄCE FUNKCJE PERCEPCYJNO - MOTORYCZNE:

Ćwiczenia poczucia stron i orientacji w schemacie własnego ciała:

1. JA TAK, A WY TAK:
Dzieci stoją w półkolu. Prowadzący zapowiada grę: jeśli podniosę ramiona w górę - wszyscy kładą ręce na kolana, jeśli zegnę ręce w łokciach - wszyscy podnoszą ręce do góry, jeśli rozłożę w bok wszyscy zginają ręce w łokciach, jeśli wyciągnę ręce w przód wszyscy robią to samo. Kto się pomyli, odchodzi z gry.

2. KIPIĄCY CZAJNIK:
Wszyscy uczestnicy zabawy stają w szerokim kręgu. Każdy z nich kładzie lewą dłoń powyżej żołądka, prawą na czubku głowy. Na sygnał prowadzącego zabawę każdy zaczyna lewą dłonią gładzić żołądek ruchem kolistym, a prawą dłonią poklepywać się po głowie. Kto potrafi wykonać to zadanie ma dobrze rozwiniętą zdolność koordynacji ruchów.

3. JESTEM TWOIM ODBICIEM:
Dzieci stoją parami. W każdej parze są jedynki i dwójki. "Jedynki" wykonują różne ruchy, które naśladują "dwójki". Ruchy muszą być płynne i urozmaicone.

4. KAPRYŚNY KOLEGA:
Dwaj gracze siedzą zwróceni do siebie twarzami. Każdy z nich ma kapelusz. Prowadzący grę oznajmia, że gracz siedzący naprzeciwko niego musi wykonywać ruch przeciwny do tego jaki robi np. jeśli prowadzący siada gracz powinien stać, jeśli prowadzący zakłada kapelusz gracz powinien go zdjąć.

Ćwiczenia poczucia położenia w przestrzeni:

1.JAK TRAFIĆ DO CELU:
Uczestnicy zamykają oczy dłońmi. Prowadzący nadaje ciche sygnały, zmieniając dość często swoje miejsce. Dzieci spokojnie poruszają się zgodnie z kierunkiem, z którego dochodzi dźwięk. Wygrywa ten, kto złapie prowadzącego.

2. ŚLEPA BABKA:
Wybrane dziecko ma zawiązane oczy. Pozostałe dzieci rozbiegają się, a dziecko będące "ślepą babką" musi kogoś złapać. Po ubraniu musi rozpoznać, kogo złapał. Trafnie rozpoznany staje się "ślepą babką".

3. RUCH ULICZNY:
Dzieci tworzą koło, w ręku trzymając obręcz, która zastępuje im kierownicę. W środku koła stoi milicjant, który podaje konkretne informacje. Nieprawidłowo poruszających się zatrzymuje i porusza, na sygnał dzieci ruszają po kole naśladując pracę silnika. Sygnał w lewo oznacza zmianę kierunku, rozpostarte ręce oznaczają, że można poruszać się dowolnie.

4. ZIMNO - GORĄCO:
Terapeuta pokazuje wybrany przedmiot dzieciom. Jedna osoba opuszcza salę, w tym czasie wszyscy po cichu ustalają miejsce schowania tego przedmiotu. Dziecko, które wyszło sali zostaje zaproszone do powrotu i rozpoczyna szukanie. Gdy zbliża się do schowanego przedmiotu wszyscy wołają "ciepło - gorąco - ogień", w miarę oddalania się wołają: "chłodno - zimno - lód".

5. SLALOM SAMOCHODOWY:
Każde dziecko jest samochodem, który bierze udział w slalomie. Musi przejechać określoną trasę w jak najszybszym czasie, nie naruszając jej oznakowania. Prowadzący mierzy czas i sprawdza sposób poruszania się.

Ćwiczenia schematu percepcji wzrokowej:

1. ODCZYTYWANIE GESTÓW:
Dzieci znajdują się w dowolnej pozycji twarzą zwrócone do terapeuty, który pokazuje szereg gestów dotyczących różnych czynności, a zadaniem dzieci jest je rozpoznać. Następnie wybrane dziecko powinno w kolejności wymienić po kolei zapamiętane gesty.

2. ZACZAROWANY STOLIK:
Dzieci stoją wokół stolika, na którym znajduje się szereg przedmiotów ułożonych w określony sposób, przykrytych chustą. Prowadzący odkrywa na jedną minutę chustę, aby dzieci mogły zapamiętać układ, liczbę oraz kształt przedmiotów. Ocenia się spostrzegawczość dzieci.

3. WSPÓLNY RYSUNEK:
Wybrane dziecko z zawiązanymi oczami rysuje na tablicy, np.: głowę kota. Drugie dziecko po przyjrzeniu się rysunkowi ma za zadanie dorysować tułów z zawiązanymi oczami, trzecie dziecko rysuje nogi, czwarte ogon. Następuje wspólne ocena rysunku.

4. KOLOROWE FIGURY GEOMETRYCZNE:
Przed dziećmi rozkłada się figury geometryczne według różnych zasad. Układy figur mogą uwzględniać liczbę, kształt, wielkość i wzajemne położenie. Terapeuta sprawdza zasady doboru figur przez dzieci.

5. CZEGO BRAKUJE:
Terapeuta demonstruje dzieciom dwa przedmioty lub dwa obrazki, z których jeden jest prawidłowy, a drugi ma pewne braki. Dzieci porównują przedmioty lub obrazki, ustalają braki i określają miejsce, w które należy wstawić brakującą część.

6. POZNAWANIE DOTYKIEM:
Dzieci trzymają ręce za plecami. Każdemu z nich wkłada się do rąk mały przedmiot. Po obejrzeniu przedmiotu palcami, każdy stara się narysować rozpoznany kształt lub powiedzieć co to jest.

7. CZYM SIĘ RÓŻNI, W CZYM JEST PODOBNE:
Terapeuta demonstruje dzieciom dwa przedmioty, posiadające cechy wspólne i różniące je. Uczestnicy zabawy obserwują przedmioty, a następnie podają różnice i podobieństwa.

Ćwiczenia systemu percepcji słuchowej:

1. KWIATKI I DMUCHAWCE:
Dzieci poruszają się po sali mówiąc: "chodzi Zosia po łące, zrywa kwiatki pachnące, chodzi Zosia po trawce, zbiera puszyste dmuchawce". W trakcie wypowiadania słów dzieci schylają się naśladując zrywanie roślin, wykonują czynności wdychania zapachów kwiatu oraz wydychania dmuchając na dmuchawce.

2. GDZIE JEST ZEGAREK:
W sali ukryty jest budzik. Dzieci kierując się słuchem starają się go odszukać. Wygrywa dziecko, które pierwsze znajdzie zegarek.

3. POZNAJMY SIĘ:
Dzieci siedzą w kole. Wskazane dziecko podaje swoje imię. Jego sąsiad z lewej powtarza jego imię dopowiadając swoje. Kolejne dziecko powtarza usłyszane imiona dopowiadając swoje. Stopień trudności wzrasta w miarę dopowiadanych imion. Wygrywa dziecko, które bez pomyłki wymieni po kolei imiona.

4. CO TO ZA DŹWIĘKI:
Prowadzący ukryty jest za kotarą, dzieci biegają w dowolnych kierunkach po sali. Na przerwę w muzyce dzieci zatrzymują się, a prowadzący wydaje określony dźwięk. Zadaniem dzieci odgadnąć jest co to za dźwięk.

5. PODGLĄDANIE:
Dzieci ustawiają się w dwóch rzędach, które dzieli szerokość dywanu. W środku staje jedno dziecko z zawiązanymi oczyma. Na dany znak pozostałe dzieci próbują podejść do wyznaczonego dziecka. Gdy dziecko to usłyszy odgłos kroków, powinno wskazać kierunek, skąd dochodzi odgłos i starać się złapać dane dziecko. Dziecko, które nie zauważone przejdzie i dotknie ręką wyznaczone dziecko, wygrywa.

ZABAWY I GRY LITEROWE:


1. WYDZIERANKI LITEROWE:
Zadaniem dzieci jest bardzo starannie wydzierać z gazet lub czasopism wskazane litery. Z wydartych liter dzieci tworzą sylaby, a następnie wyrazy. Ocenia się szybkość wykonanych czynności.
Wartość terapeutyczna: kształcenie precyzyjnych, plastycznych, skoordynowanych ruchów rąk, wymagających kontroli wzrokowej. Wdrażanie do koncentracji i koordynacji psychoruchowej, słuchowo - wzrokowo - ruchowej.

2. MODELOWANIE KONTURÓW LITER, SYLAB, WYRAZÓW:
Wykorzystując drut, glinę, plastelinę, modelinę, włóczkę, sól, piasek dzieci wykonują modele liter, wyrazów lub zdań. Początkowo w oparciu o demonstrowany wzór, a następnie w oparciu o utrwalone wzorce wzrokowo - ruchowe. Terapeuta ocenia wierność odtwarzanych kształtów oraz tempo pracy.
Wartość terapeutyczna: kształtowanie szybkich, plastycznych i dokładnych ruchów rąk pod kontrolą wzroku i bez kontroli wzroku.

3. ZGADNIJ, CO POMYŚLAŁ SĄSIAD:
Z liter rozłożonych na stole każdy wybiera sobie dowolną liczbę liter i tworzy wyraz. Na sygnał zamieniają się utworzonym wyrazem, odczytują go i zapamiętują, następnie mieszają litery w wyrazie i na kolejny sygnał tworzą z powrotem ten sam wyraz. Ocena polega na kolejności zapamiętanych liter w wyrazie.
Wartość terapeutyczna: koordynowanie ruchów pod kontrolą wzroku, usprawnienie ćwiczeń w czytaniu.

4. ROZSYPANKA - PRZESTAWIANKA:
Z liter długiego wyrazu dzieci tworzą dowolną liczbę nowych słów. Zasada zabawy dopuszcza zmianę liczby i kolejności liter. Wygrywa dziecko, które wymyśli najwięcej wyrazów.
Wartość terapeutyczna: usprawnienie czynności czytania i pisania oraz integracji - wzrokowo - słuchowo - ruchowej.

5. DOKOŃCZ WYRAZ:
Terapeuta poleca dokończyć rozpoczęty przez siebie wyraz poprzez dopowiedzenie jego pozostałej części. Dzieci starają się znaleźć jak najwięcej możliwych części kończących daną sylab, np.: ko - tek, rek, łek, za, min, zioł itp. Ocena polega na poprawności utworzonych wyrazów.
Wartość terapeutyczna: synchronizowanie zasobu słownika i znajomości z ich analizą słuchowo - wzrokowo - ruchową.

6. TURNIEJ SŁÓW:
Dzieci stoją w kole, terapeuta rzuca piłkę w kierunku określonej osoby i poleca wymienić wyraz zaczynający się daną głoską, czy wyrazem. Dziecko łapie piłkę i udziela odpowiedzi. Wygrywa uczestnik, który zebrał najwięcej poprawnych odpowiedzi.
Wartość terapeutyczna: koordynowanie działań wzrokowo - ruchowo - słuchowych.

7. LISTONOSZ:
Dzieci siedzą w kole. Każde z nich wybiera sobie nazwę danego miasta. Osoba w roli listonosza oznajmia: "przyniosłem list do miasta...". Wywołane miasto goni listonosza. Gdy go złapie, wygrywa i wraca na swoje miejsce. Jeśli nie zdąży zostaje listonoszem.
Wartość terapeutyczna: mobilizowanie dzieci do najintensywniejszego wysiłku fizyczno - ruchowego przy wykonywaniu zadania ucieczka - schwytanie.

8. DOBIERANIE WŁAŚCIWYCH OKREŚLEŃ DO PODANEGO WYRAŻENIA:
Nauczyciel podaje wyrażenie np.: "czerwony jak...", "dumny jak...", "chytry jak...", itp. Zadaniem dzieci jest dokończyć dane wyrażenie. Wygrywa ten, kto poda jak najwięcej określeń.
Wartość terapeutyczna: kształcenie myślenia pojęciowego, kojarzenie ćwiczenia czytania i pisania.

9. MALOWANIE LITER FARBAMI:
Używając farb dzieci malują kontury narysowanych liter. Ważne jest, aby malowanie wykonywać ruchem płynnym, ciągłym, bez odrywania ręki.
Wartość terapeutyczna: usprawnienie dokładności, szybkości, plastyczności ruchów ręki, rozwijanie czynności czytania i pisania.

10. SKŁADANKA LITEROWA:
Dzieci otrzymują komplet liter w rozsypce. Terapeuta wskazuje przedmiot, którego nazwę dzieci mają ułożyć z liter. Wygrywa dziecko, które najszybciej ułoży wyraz.
Wartość terapeutyczna: usprawnienie zdolności kojarzenia nazwy z przedmiotem.

11. UZUPEŁNIENKA:
Terapeuta rozdaje dzieciom wyrazy, w których brakuje dzieciom liter. Dzieci posiadanymi literami muszą uzupełnić wolne miejsca, aby otrzymać prawidłowy wyraz.
Wartość terapeutyczna: usprawnienie zdolności analityczno - integralnego spostrzegania wyrazów, usprawnienie analizy i syntezy słuchowo - wzrokowej.

12. CO KUPIŁA MAMA W SAMIE:
Terapeuta rozpoczyna zabawę słowami: "zgadnij, co kupiła mama w samie, na głoskę, np.: a". Dzieci mogą wymieniać wszystko, co można kupić na głoskę "a". Za każdą poprawną odpowiedź otrzymuje się jeden punkt.
Wartość terapeutyczna: uruchomienie mowy aktywnej, usprawnienie pamięci słuchowej.

13. CZY SIĘ ZNAMY:
Dzieci siedzą w kole, plecami zwrócone do środka. Terapeuta formułuje pytania tak, aby dzieci wiedziały, o kim jest mowa, mogły go rozpoznać po podanych cechach, np.: "czy wiecie, kto z was ma czerwone tenisówki" itp. Wygrywają osoby, które udzieliły najwięcej trafnych odpowiedzi.
Wartość terapeutyczna: ćwiczenia w odwołaniu się do posiadanych informacji o otaczającej rzeczywistości, ćwiczenia w słuchaniu i rozumieniu innych.

14. ZABAWA SŁOWAMI.
Terapeuta rozpoczyna zabawę słowami: "pomyśl, jak można dany wyraz zastąpić innym słowem", np.: ciemno - noc, ponuro, wieczór itp. Ocenie podlega trafność doboru słów i prawidłowa ich wymowa.
Wartość terapeutyczna: wyrabianie szybkości myślenia, kojarzeniowo - refleksyjnego, nabywanie sprawności w wypowiadaniu się ustnym.
 

Opracowano w oparciu o publikacje: pedagog,psycholog szkolny